TTMIK seviye 7 ders 11
İngilizcede "make someone do something/ birine bir şey yaptırtmak" ya da "make something do something/bir şey yaptırtmak" demek için, ekstra kelime "make" ya da "let""have" gibi kelimelere ihtiyacınız vardır. Ama Korecede bu iş azıcık farklı şekilde yürür. 6. Seviye 21.Derste edilgen çatı yapmak için -이/히/리/기- eklerini tanıtmıştık. Aynı ekler ettirgen fiilleri çevirmektede kullanılır.
Ettirgen ekler
-이-
-히-
-리-
-기-
-우-
-구-
-추-
Eklerin kullanıldığı yerlerl ilgili birçok genel kural ve birçokta istisna vardır bu yüzden deneme yanılma yolunun yanı sıra yaygın örneklere bakarak öğrenmek en iyisidir.
Bütün fiiller olmasada bu ekler eklenerek ettirgen fiile dönüşebilirler. Fiil zaten geçişliyse -이/히/리/기/우/구/추- ile ettirgen fiil yapamazsınız.Örneğin itmek Korece'de 밀다'dadır ve zaten geçişli bir fiildir. Bu yüzden -리 ekleyip 밀리다 yaparsanız, edilgen yapılı "itilmek" olarak değişir.
İlk başta sizin için bu ekleri "anlamak" onları "kullanmaktan" daha kolay olacaktır.
Bir fiil bu eklerle kullanılmadığında, -게 하다 [-ge ha-da] ekleyerek ettirgen hala dönüştürebilirsiniz. 가다 [ga-da] fiilinde olduğu gibi. 가다 -이/히/리/기/우/구/추- ile kullanılmaz, bu yüzden "göndertmek" demek için sadece “가게 하다" diyebilirsiniz.
Tüm fiiller -게 하다 kullanılarak ettirgen hale getirilebilir.
Bazı fiiller -이/히/리/기/우/구/추- kullanılarak ettirgen hale getirelebilir.
(Bu fiillerin -게 하다 ile kullanımındansa -이/히/리/기/우/구/추- kullanımı daha yaygındır.)
1. -이-
이- en çok sesli bir harften sonra bazende ㄱ'dan sonra kullanılır.
녹다 = erimek / 녹이다 = eritmek
보다 = bakmak / 보이다 = göstermek/izlemek
높다 = yüksek olmak / 높이다 = yükseltmek
2. -히-
히- en çok ㄱ, ㄷ, ya da ㅂ'den sonra kullanılır.
입다 = giymek / 입히다 = giydirtmek
읽다 = okumak / 읽히다 = okutturmak
앉다 = oturmak / 앉히다 = oturtmak
밝다 = parlamak / 밝히다 = aydınlatmak
3. -리-
리- en çok ㄹ ya da ㄷdüzensizlerinden sonra kullanılır.
울다 = ağlamak / 울리다 = ağlatmak
놀다 = oynamak / 놀리다 = oynatmak
4. -기-
기- en çok ㄴ, ㅁ, ya da ㅅ'dan sonra kullanılır.
신다 = giymek (ayakkabı) / 신기다 = giydirtmek
안다 = sarılmak / 안기다 = sarıldırtmak
5. -우/구/추-
우/구/추- kuralları genelleştirmek için çok fazla istisna var.
낮다 = düşük olmak / 낮추다 = düşürtmek
맞다 = uymak / 맞추다 = doğru tahmin etmek, uydurtmak
자다 = uyumak / 재우다 = uyutmak
크다 = büyük olmak/ 키우다 = büyütmek
차다 = dolmak / 채우다 = doldurmak
하다 ve 시키다
Edilgen derslerimizi hatırlıyorsanız, edilgen yapacağınız zaman 하다 -되다'ya dönüşüyordu. 하다 'yı kullanıp, "birine birşeyi yaptırmak" demek istediğinizde, 시키다 [şi-ki-da]' yı kullanabilirsiniz. Bu bir çok "isim + -하다" fiillerinede uygulanabilir.
공부하다 = çalışmak / 공부시키다 = çalışdırtmak
준비하다 = hazırlamak / 준비시키다 =hazırlatmak
Örnek Cümleler
1. 아이들 울리지 마세요.
[a-i-deul ul-li-ji ma-se-yo.]
Çocukları ağlatmayınız.
2. 너무 높으니까 좀 낮춰 주세요.
[neo-mu no-peu-ni-kka jom nat-chwo ju-se-yo.]
Çok yüksek olduğundan birazcık düşürtünüz.
3. 다른 것도 보여 주세요.
[da-reun geot-do bo-yeo ju-se-yo.]
Diğer şeyleride gösteriniz.
4. 제가 너무 바빠서 다른 사람한테 시켰어요.
[ je-ga neo-mu ba-ppa-seo da-reun sa-ram-han-te si-kyeo-sseo-yo.]
Ben çok meşgul olduğumdam başkasına yaptırttım.
5. 아이 세 명을 키우고 있어요.
[a-i se myeong-eul ki-u-go i-sseo-yo.]
3 çocuk büyütüyorum.
Biraz Daha Örnek
1. 좁다 = dar olmak / 좁히다 = darlaştırmak
2. 넓다 = geniş olmak / 넓히다 = genişletmek
3. 남다 = kalmak / 남기다 = bırakmak (yorum)
4. 숨다 = gizlemek / 숨기다 = gizlettirmek
5. 넘다 = geçmek/ 넘기다 = geçirtmek
Bu çeviri hizmeti TalkToMeInKorean.com ve KoreanWikiProject.com ortak projesidir.
